Yerel galaksi grubumuzun bir üyesi olan NGC 3109 isimli bu cüce gökada, bize 4.3 milyon ışık yılı uzakta yer alıyor.

Düzensiz yapılı bir gökada olarak nitelenmesine rağmen, belli belirsiz bir merkezi çubuk yapısına ve bunun çevresinde düzensiz sarmal kollara sahip olduğu tahmin ediliyor. Galaksiyi yandan görebildiğimiz için, sarmal yapısını tam olarak kestiremiyoruz. Ancak, eğer sarmal bir gökada ise, yaklaşık 25 bin ışık yılı çapıyla yerel grubumuzdaki en küçük sarmal galaksi olduğunu söyleyebiliriz. Grubumuzdaki diğer büyük sarmal galaksiler ise; Andromeda, Triangulum ve Samanyolu‘dur.

2 milyarın üzerinde yıldız içeren NGC 3109 galaksisi, yeni yıldızlar oluşturabilmek için gerekli olan bol miktarda gaz ve toza da sahip. Bu sayede sürekli ve hızlı biçimde yeni yıldız oluşumları gerçekleşiyor. Fotoğrafta gördüğünüz galaksi içerisindeki parlak mavi noktalar, yeni oluşmuş olan genç dev yıldızlar. Pembe alanlar ise yıldız oluşum bölgeleri.

NGC 3109
NGC 3109 gökadasının, Keck Gözlemevi tarafından alınmış yakın plan detaylı bir görüntüsü. Bu fotoğraf, galaksinin içerdiği yıldız zenginliğini bize net biçimde gösteriyor (Fotoğraf Telif: http://cse.ssl.berkeley.edu/bmendez/html/research.html)

 

Galaksideki yıldızlar, metal açısından Samanyolu yıldızlarına göre oldukça fakirler (Astronomlar hidrojen ve helyum gazları haricindeki tüm elementleri metal olarak adlandırırlar). Bu metal fakirliğinin olası sonuçlarından biri, karasal gezegen oluşumlarının daha düşük düzeyde gerçekleşmesi. Yani, bu galakside Samanyolu’nda olduğu kadar yüksek oranda karasal gezegen bulunmuyor. Tabii, bu hiç yok anlamında değil; sadece oransal olarak daha az var.

NGC 3109, yerel kümemizin “kıyısı” diyebileceğimiz bir bölgede yer alıyor. Bu nedenle, kendisinin bizim kümemize ait olmadığını, komşu kümelerden birinin üyesi olduğunu dile getiren astronomlar da mevcut. Ancak yine de, kümemizin üyesi olduğunu savunan astronomların sayısı daha fazla. Galaksi bizden saniyede 400 km gibi bir hızla uzaklaşıyor. Bu uzaklaşma, yerel gruptaki ortak kütle çekiminden kurtulup bizi terkettiği anlamına geliyor olabilir. Ancak, normal yörüngesel hareketinin sonucunda böyle bir izlenim elde ediyor da olabiliriz. Şu an için bunu bilmiyoruz.

Zafer Emecan

Kapak fotoğrafı: Ken Crawford (http://www.imagingdeepsky.com/)