Tag Archives: yıldız evrimi

Kasım, 2018

20 Kasım
Evrenin Rengi: Kozmik Latte

Her geçen gün büyüleyici evrenimizin farklı bir resmi veya fotoğrafı ortaya çıkıyor. Peki evrenin fotoğrafına baktığınızda ne görüyorsunuz? Yıldızlar, galaksiler, süpernovalar ve bolca karanlık… Size bu karanlığın karanlık olmadığını evrenin asıl renginin “latte” olduğunu söylesek? Evet evrenin şu anda asıl rengi İtalyanca da süt anlamına gelen lattedir. Astronomlar uzun araştırmalardan sonra …

30 Mayıs
Açık Yıldız Kümesi Nedir?

Açık yıldız kümesi, aynı moleküler buluttan doğmuş sayıları binlerce olabilen ve birbirleri arasında zayıf kütle çekimsel etkileşim bulunan yıldız topluluklarıdır. Aynı moleküler bulutta oluştukları için yaşları ve kimyasal bileşenleri hemen hemen aynıdır. Bu sebeple yıldız evrimini anlama konusunda önemli bir rol oynarlar. Yalnızca aktif yıldız oluşum bölgelerine sahip spiral ve düzensiz gökadalarda …
8 Mayıs
Yıldızsız Bir Gökyüzü: Leo II (Aslan) Cüce Galaksisi

Yerel gökada kümemizin hakimlerinden biri olan gökadamız Samanyolu’nun 20’den fazla küçük uydu galaksisi vardır. Bunlardan bir kısmı oldukça görkemli ve hatırı sayılır büyüklüklere sahipken, Leo II (Aslan II) Cüce Gökadası gibi bazıları ise; üstte fotoğrafını gördüğünüz gibi acınacak haldeki cüce galaksilerdir. Yerel kümemiz için şu kısa yazımızı, cüce galaksiler için …

6 Şubat
VY Canis Majoris Efsanesi

Evet Canis Majoris çok büyüktür; çapı Güneş‘in yaklaşık 1.500 katı kadardır. Ancak, bu görülen büyüklüğü onu galaksimizin en muazzam yıldızı yapmaz. VY Canis Majoris’in, kütlesi (yani içerdiği madde miktarı, kabaca ağırlığı) sadece yaklaşık 18 Güneş kütlesine denk gelir. Çapıyla kütlesini oranladığımızda, Vy Canis Majoris’in “aşırı şişmiş” ölmek üzere olan bir …

26 Ocak
Pandora’nın Mavi Yeşil Kutusu 1: Dünya’nın Tarihçesi Üzerine

Çoğunuz mitolojiden aşina, Pandora’nın öyküsünü bilir (bilmiyorsanız, insanlığın bu tür kültürel hikayelerini ve mitolojilerini araştırmanızı öneririz. Bunlar hakkında bilgi sahibi olmadan elde edeceğiniz bilgi, çoğu bilimsel konuyu ve bilimsel ilerleyişimizi anlamlandırmakta yetersiz olacaktır). Neden Dünya üzerinde yaşıyoruz? Cevap, belki de ”Çünkü biz buna uygunuz…” Ama durun bir dakika; bizler, ileri …

29 Aralık
Süper Dev Yıldız: Eta Carinae

Eta Carinae (Eta Karina şeklinde okunur), Samanyolu‘ndaki en parlak ve büyük kütleli yıldızlardan biri. Bizden 7.500 ışık yılı kadar uzakta yer alan bu yıldız, Güneş’ten en az 150 kat daha fazla kütleye(1) sahip. Üstteki Hubble Uzay Teleskobu tarafından alınan fotoğrafta, yıldızın çevresine saçtığı “kendi dış katmanları”ndan oluşan bulutsu ve sağ …
19 Aralık
Messier 67 (M67) Açık Yıldız Kümesi

Bizden yaklaşık 2.700 ışık yılı uzakta yer alan bu “yaşlı” yıldız kümesi, yaklaşık 500 yıldızın 4 milyar yıl önce aynı bulutsu (nebula) içinde benzer zamanlarda doğmasıyla oluşmuş. Güneşimiz de gençlik günlerinde böylesi bir açık yıldız kümesinin üyesiydi. Küme, 1700’lü yılların sonunda Alman astronom Johann Gottfried Koehler tarafından keşfedilmiş ve Charles Messier’in “yıldız olmayan …

6 Ocak
Yakınımızdaki Yıldızlar: SCR 1845-6357

Gördüğünüz gibi çok güzel ve akılda kalıcı olan bu isim; sadece 12.5 ışık yılı uzağımızdaki bir yıldız sistemine ait. Galaksimizin büyüklüğü düşünüldüğünde kapı komşumuz da diyebileceğimiz bu sistemi anlatmaya değer kılan şey, bir ikili sistem olması. Ancak sistem iki yıldızdan değil, bir “çok küçük” kırmızı cüce yıldız ve bir kahverengi cüceden oluşuyor. …

29 Ekim
Süpernova Adayımız Betelgeuse (İkizlerevi)

Yaklaşık 600-700 ışık yılı uzaklığı ile, bize en yakın dev yıldızlardan biri olan Betelgeuse, ömrünün sonuna gelerek kırmızı dev evresine ulaşmış bir yıldızdır. Geceleri, büyük şehirlerde bile gökyüzünde rahatça görülebilen Betelgeuse, Güneş’in 1.000 katına ulaşan çapıyla, gerçekten muazzam bir büyüklüğe sahip. Yıldızın kütlesi, bizim güneşimizden yaklaşık 15 kat daha fazla. …

6 Mayıs
Kırmızı Cüce Yıldızlar

Kütlesi (yani içerdiği madde miktarı) Güneş’in yaklaşık %60’ı ve daha azı olan yıldızlara Kırmızı Cüce diyor astronomlar. Ayrıca harflerle yapılan sınıflandırmaya göre M sınıfı anakol yıldızları oluyorlar. (Anakol yıldızları ve türleri hakkında şu yazımızı inceleyebilirsiniz.) Bunlar oldukça küçük, ışıma gücü düşük yıldızlar. Bu arada küçük dediğime bakmayın, çapları kütle miktarına …

14 Ocak
Güneş’te Enerji Nasıl Oluşur? (Proton-Proton Reaksiyonu)

Proton Proton reaksiyonu, Güneş ve Güneş’ten küçük yıldızlarda görülen enerji üretim biçimidir. Daha büyük yıldızlarda enerji, CNO (karbon-azot-oksijen) döngüsü ile üretilir. Bu tür reaksiyonlara “füzyon“, yani çekirdek birleşmesi adı verilir. Temelde iki hidrojen atomunun birleşerek bir Helyum atomu oluşturmasına dayanan Proton-proton reaksiyonu için fazla miktarda enerjiye ihtiyac vardır. Bu enerji …

17 Aralık
Yakınımızdaki Yıldızlar: Procyon

Bizden sadece 11.5 ışık yılı uzakta yer alan bu yıldız, yakın çevremizdeki 70 kadar yıldız arasında, cüce olarak nitelenmeyen nadir birkaç yıldızdan biri. Çıplak gözle rahatlıkla, “kış üçgeni“nin bir köşesinde oldukça parlak bir yıldız olarak görülebiliyor. Procyon, Güneş’in 1.4 katı kütleye sahip, F tayf türünde bir yıldız. Kütlesi fazla olduğu …