Ross 154, bize en yakın yıldızlar arasında yer alan genç bir kırmızı cüce yıldızdır. Bizden 9.7 ışık yılı uzağımızda olan bu yıldız, ilk kez Amerikalı astronom Frank Elmore Ross tarafından keşfedilip kataloglanmış. Bu nedenle onun yaptığı katalog numarası ile anılıyor.

Anakol yıldızlarının tayflarına göre sınıflandırmalarında M3.5 kategorisinde yer alan Ross 154’ün çapı, bizim güneşimizin yaklaşık %25’i boyutlarında. Yüzey sıcaklığı yaklaşık 3.100 santigrat derece, kütlesi ise Güneş’in %17’si kadar.

Boyutları, yüzey sıcaklığı ve kütlesini göz önünde bulundurup bir hesap yaparsak, yaydığı ışınım ve enerjinin Güneş’in sadece ortalama 0.004’ü kadar olduğunu görürüz. Yani çoğu kırmızı cüce gibi oldukça sönük bir yıldız ve en az 7-8 cm mercek/ayna açıklığına sahip bir teleskopla bakmadığınız sürece çıplak gözle görmeniz mümkün değil. Sönük dememize rağmen, Ross 154’ün beklenen ömrünün yaklaşık 500 milyar yıl kadar olduğunu da belirtelim.

Yıldızın Genel Karakteristiği

Ross 154'ün teleskopla alınmış bir görüntüsü (ESO Online Digitized Sky Survey)
Ross 154’ün teleskopla alınmış bir görüntüsü (ESO Online Digitized Sky Survey)

Ross 154, değişen bir yıldızdır. Aslında çoğu “genç” kırmızı cüce yıldızın parlaklığının oldukça değişken olduğu biliniyor. Yaklaşık 1 milyar yaşında olduğu tahmin edilen bu yıldız da birkaç günlük düzenli periyotlarla parlaklık değişimi yaşıyor.

Yani önce parlıyor, daha sonra parlaklığı azalıyor, sonrasında yine parlaklığı artıyor. Bu yıldızın değişkenliğine neden olan güçlü yıldız patlamaları, aynı zamanda belirgin bir radyo kaynağı olmasına da neden oluyor.

Bu şekilde parlaklığı artıp azalan yıldızlara “parıltılı yıldız” (Flare Star) deniliyor. Bu tür yıldızları diğer değişen yıldız türü olan Cepheid değişkenleri ile karıştırmamak gerekli. Parıltılı yıldızlar genel olarak cüce olarak nitelenen M ve K tipi yıldızlar arasında görülürler ve bu yıldızların ilk 5-10 milyar yıllık gençlik dönemlerine özgüdürler.

Kızılötesi ışık altında yapılan incelemeler, yıldızın çevresindeki oluşum diskinin hala tam olarak dağılmadığını düşündürüyor. Bununla beraber, Ross 154’ün çevresinde dolanan herhangi bir gezegen keşfetmemiz mümkün olmadı. Ötegezegenlerin keşfi uzun çabalar gerektirir. Maalesef bu yıldız çok yakınımızda olmasına rağmen çevresinde gezegen arayacak kadar uzun araştırmalara konu olmuş değil.

Yaşam Olasılığı

Dünyamız bu yıldızın çevresinde yer alsaydı, bugün Güneş’ten aldığı kadar ısı ve ışık alabilmek için yıldıza yaklaşık 10 milyon kilometre uzaklıkta bir yörüngede olması gerekecekti (Dünya şu anda Güneş’e 150 milyon km uzakta yer alıyor). Yani Ross 154 çok daha az enerji yaydığı için epeyce yakın olmak zorunda kalacaktık. Bu uzaklık, böylesi değişen bir yıldızın yanında yer alındığında oldukça tehlikelidir. Yıldızın güçlü patlamalarından kaynaklı kütle atımları, gezegenin atmosferine ve üzerinde oluşabilecek canlılara (ne tür olursa olsun) ciddi zararlar verebilirdi.

Bunun yanında, Güneş’in %17’si kütleye sahip bir yıldıza 10 milyon km uzaklıkta olmak kaçınılmaz biçimde “kütle çekim kilidi“ne kapılmanıza neden olur. Bu şu demektir; gezegenin bir yüzü sürekli olarak Ross 154’e dönük kalacak. Yani gezegenin bir yüzü sürekli aydınlık ve sıcak, diğer yüzü sürekli karanlık ve soğuk olacak.

Eğer böylesi bir yıldızın çevresindeki “yaşam kuşağı”nda (habitable zone) Dünya benzeri bir hayatın gelişmesini bekliyorsak, o gezegenin çok güçlü bir manyetik alanının ve Dünya’dan daha kalın, daha yoğun bir atmosferinin olmasını ummalıyız. Ancak, kütle çekim kilidi nedeniyle kendi çevresinde çok yavaş dönen bir gezegenin güçlü bir manyetik alan oluşturup oluşturamayacağı konusunda net bir şey de söylememiz mümkün değil.

Zafer Emecan

Kaynaklar:
http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/Starlog/ross.html
https://www.universeguide.com/star/92403/ross154
http://dbpedia.org/page/Ross_154