Özellikle kış aylarında gökyüzünde büyük şehirlerdeki ışık kirliliği altında bile çıplak gözle rahatlıkla görülebilen, ortalama 440 ışık yılı uzaklıktaki Ülker (Pleiades, M45) açık yıldız kümesi, içerdiği yüzlerce genç yıldız ile amatör astronomların bir numaralı gözlem hedefleri arasında yer alıyor.

Küme içindeki genç yıldızların bazıları ise oldukça büyük boyutlardaki dev yıldızlar. Bu kısa ömürlü dev yıldızlar, çıplak gözle kümeye baktığımızda gördüğümüz “yedi kız kardeş”i oluşturuyorlar. Bunlar arasında yer alan Merope yıldızı ise “çevresi itibarıyla” diğerlerinden biraz daha özel.

Ülker Merope
Çıplak gözle rahatlıkla görülebilen Pleiades(M45) Açık Yıldız Kümesi. Merope, bulutsu içinde en altta ortada yer alan parlak yıldızdır.

 

23 Tauri olarak da adlandırılan Merope, 4.5 Güneş kütlesine sahip, mavi beyaz ışıltısı ile B tayf sınıfından, bize yaklaşık 390 ışık yılı uzaklıkta bir yıldızdır. Çapı Güneş’in yaklaşık 5 katı, yüzey sıcaklığı ise yaklaşık olarak 13.000 santigrat derecedir. Bu haliyle, yıldızımız Güneş’ten yaklaşık 650 kat daha fazla parlaklığa sahiptir ve ortalama yaşam süresi 100 milyon yıldan biraz daha kısadır.

Merope’un çevresi, NGC 1435 (ya da Merope Bulutsusu) adıyla da anılan bir bulutsu (nebula) ile çevrili. Yıldızdan yayılan ışık, bu bulutsuyu aydınlatarak göz alıcı bir hedef olmasını sağlıyor. Bununla beraber, yapılan araştırmalar bulutsunun Merope yıldızı ile bir ilgisi olmadığı düşüncesini kuvvetlendiriyor. Buna göre, bulutsu büyük ihtimalle geçmişte Ülker yıldız kümesi içinde var olan başka bir dev yıldızın süpernovaya dönüşerek patlaması sonucu meydana gelmiş (Bulutsu türleri için şu makalemize bakabilirsiniz).

reflection_nebula_ic_349_near_merope
Bulutsu yakınında yer alan bir başka yansıma bulutsusu; IC 349’un Hubble Teleskobu ile alınan görüntüsü. Bu bulutsu da, Merope’dan gelen ışık ile parıldar.

 

Gökbilimcilerin bu fikre sahip olmasının ana nedeni, bulutsu içinde büyük miktarda karbon bulunması ve yıldızdan gelen ışığı bu karbon atomlarının yansıtması. Karbon atomu, yıldızların çekirdeğinde oluşur ve yıldız öldükten, yani bir süpernova veya gezegenimsi bulutsuya dönüştükten sonra çevreye dağılan dış katmanları ile uzaya yayılır. Yine de, kimi gökbilimcilere göre bulutsu aslında küme içerisinde yıldız oluşturma imkanı bulamamış olan bir molekül bulutundan ibaret.

Ancak, NGC 1435’in kaderi belli. Güçlü yıldız rüzgarlarına sahip dev bir yıldız olan Merope’un yaydığı ışınım, halihazırda bulutsuyu şekillendiriyor ve dağıtıyor. Önümüzdeki birkaç yüzbin yıl içinde bulutsu tamamen dağılarak görünmez hale gelecek.

Zafer Emecan