Kasım, 2018

• 6 Kasım

  Evrendeki Boşluklar ve Eridanus Supervoid

  

  Birçoğumuz evrenin ağ yapısı olan galaksi kümelerinin birbirlerine kütle çekim kuvveti ile bağlanarak oluşturduğu yapıyı bilmekteyiz. Bu ağ yapılarının dışında kalan yerlere ise astronomide boşluk (void) adı verilmekte. Bu boşluklar ortalama 10 ile 100 megaparsek arası büyüklüklerdeler ve gözlemlenebilir evrendeki ortalama madde yoğunluğunun onda biri kadar yoğunluğa sahipler. Yani sıradan …

Ekim, 2018

• 23 Ekim

  Kuantum Alan Teorisi Nedir?

  

  20.yy’ın başlarında fizik ciddi bir değişime uğradı. Görelilik ve Kuantum diye alışılagelmişin çok dışında iki büyük alan ortaya çıktı ve bunların etkileri klasik fiziğe çok yabancıydı. Parçacık-Dalga ikililiği’ni hatırlayın; foton’un ve elektron’un bazı durumlarda dalga özelliği göstermesi fakat bazı durumlarda da parçacık gibi hareket etmesi oldukça şaşırtıcı değil mi? Onu artık …

Aralık, 2017

• 21 Aralık

  Düşünce Deneyi Nedir?

  

  Gerçekte yapamayacak olsak da bazı bilimsel hipotezlerin ve teorilerin ortaya koyacağı sonuçlar dolayısıyla olması gereken olayları canlandırma sürecine tasarımsal deneyler veya düşünce deneyleri denir.  Bu deneylerin ana amacı, ele aldığımız bir sorunun olası sonuçlarını kefşetmektir. Antik Yunan’a kadar uzanan bu fikir yürütme tarzının modern bilimdeki ilk önemli gösterimini ise Galileo, düşen objeler kütleleri …

Kasım, 2017

• 3 Kasım

  Ay’ın Karanlık Yüzü

  

  Ay’ın Dünya’dan bakıldığında görülemeyen tarafı için halk ve medya tarafından sıklıkla kullanılan, oldukça popüler (ve tümüyle yanlış) olan bir ifadedir Ay’ın karanlık yüzü. Karanlık olduğu, görülemediği ve bilinmediği düşünüldüğü için UFO’cuların ve komplo teorisyenlerinin gözdeleri arasındadır. Fakat genelde bilim insanları tarafından kullanılan bir ifade değildir, daha da önemlisi bilimsel makalelerde böyle …

Eylül, 2017

• 15 Eylül

  “Tanrı Parçacığı” Higgs Bozonu Maddeye Nasıl Kütle Kazandırıyor?

  

  Daha önce Higgs Bozonu’nun ne olduğuyla ilgili bir yazı yazmıştık. Bu yazıda da aynı biçimde matematiksel denklemlerden kaçınarak Higgs mekanizmasının nasıl işlediğini kabaca anlatacağız. Yazımızda kullanılan bazı kavramlar yabancı gelebilir. Bunun nedeni modern fizik ile ilgili bahsettiğimiz bu konunun aslında koskoca bir sistemin içindeki çarklardan biri olmasından kaynaklanıyor. 1 – Fizikte …

Şubat, 2017

• 5 Şubat

  Bremsstrahlung Işıması

  

  Temel fizik ve astronomi ile yakın olmayanlar için ismi çok havalı görünüyor ama, nedir bu Bremsstrahlung ışıması? Ne kadar önemli bir bilgi? Günümüzde bilgilerimizle ve gelişen teknolojiyle beraber artık müon, tau, pion, elektron, pozitron gibi atom altı parçacıkları tespit edebiliyor, inceleyebiliyor ve evrenin sırları hakkında bize bilgi vermelerini sağlıyoruz. Tabi bazı parçacıklar kendilerini ele vermek için …

Aralık, 2016

• 21 Aralık

  Mars’taki kuleler

  

  Bir süredir komplo teorisi ve ufolarla ilgili sitelerin gündemine Mars’ta görülen kule şekilli yapılar oturmuş durumda. 5km yüksekliğinde olduğu iddia edilen bu yapılar üzerinden yine dünya dışı uygarlıkların varlığı anlatılıyor. Bilinmeyenin ilgi çekiciliğine kapılan bir çok insan da heyecanla bu yazılanları okuyor. Haber siteleri içinse böyle konular reyting bakımından adeta …
• 10 Aralık

  Evrendeki Temel Kuvvetler

  

  Modern fizikteki “kuvvet” algısı, temel parçacıkların birbirleriyle etkileşim mekanizmalarının nasıl olduğunu konu alır. Parçacıkların emisyon veya absorbsiyon yapmaları, saçılmaları, bağlar kurmaları temel kuvvetler sayesinde olmaktadır. Temel kuvvetler olmasaydı evren de tabi ki daha basit bir evren modeli gerektirirdi; galaksiler, yıldızlar, gezegenler oluşamazdı. Yaşam, yani biyoloji olmazdı çünkü bunu sağlayacak olan …

Ekim, 2016

• 28 Ekim

  Uzayda Yıldızları Fotoğraflamak

  

  Uzayda çekilen fotoğraflarda genellikle yıldızların olmadığını görürüz. Çoğu bilimsel (ve fotoğrafçılık bilgisi olmayan) insan da “ama neden yıldızlar yok, sahte bunlar” gibi bilgisizce cümleler kurar! Uzaydan Çekilen Fotoğraflarda Niçin Yıldız Yok? başlıklı yazımızda da belirttiğimiz gibi fotoğraflar genellikle Ay’a, Dünya’ya veya uzay istasyonuna odaklı olarak çekildiği için, bu cisimleri net bir şekilde fotoğraflayabilmek adına …
• 12 Ekim

  Holografik Evren Kavramı Bize Ne Söylüyor?

  

  Yaşadığımız evrenin aslında bir hologram olduğu söylemi son yıllarda fizik ile ilgili ortaya çıkan en büyük yanlış anlamalardan birine sebep olmakta. Bu yazıda konuda geçen kavramları ele alacağız, fizikçiler aslında ne demek istiyor onu açıklayacağız. Hayır evrenimiz hologram değil. Bu sözcük evrenin olması gerektiği düşünülen bazı özelliklerini tanımlamak için kullan …

Şubat, 2016

• 12 Şubat

  LIGO ve Kütle Çekim Dalgalarının Keşfi

  

  Albert Einstein’ın Genel Görelilik Teorisi uzay-zaman sürekliliğinin kütleden etkilendiğini söylemekteydi. Peki kütle sallanıp çalkalanırsa bunun uzay-zamana bir etkisi olur mu? Einstein böyle bir olayda uzay-zaman’ın titreşeceğini ve ışık hızında kütle çekim dalgaları üretileceği öngörüsünü yaptı. Hemen ardından fizikçiler tartışmaya başladılar. Einstein bile bu düşüncesini birkaç kere değiştirdi. Bu dalgaları tespit etmek …

Ocak, 2016

• 22 Ocak

  Ünlü Wow Sinyali Uzaylılardan Gelmemiş Olabilir!

  

  15 Ağustos 1977’de Ohio Eyalet Üniversitesinde Big Ear (Büyük Kulak) Radyo Teleskobu’nu kullanan radyo astronomları uzaydan çok güçlü bir sinyal almışlardı. Bazıları bunun dünya dışı varlıkların yayınlarıyla ilk karşılaşmamız olduğunu düşünüyor. Şimdi ise, bu olay bize daha yakın bir yerden, geçmekte olan bir asteroitten kaynaklanmış gibi görünüyor. Sinyali keşfeden astronom …

Aralık, 2015

• 3 Aralık

  Sarıçiçek Meteoritleri – Doç. Dr. Ozan Ünsalan ile Röportaj

  

  Medyada son zamanlarda Bingöl’e düşen meteoritlerle ilgili bir çok haber yapıldı. Bu haberlerin içinde her ne kadar doğru bilgiler olsa da yanlış bilgiler daha ağır basıyor. Bu nedenle Kozmik Anafor olarak konu ile ilgili doğru bilimsel bilgileri öğrenmek ve okurlarımızın konu hakkındaki merakını gidermek için Sarıçiçek Meteoru Konsorsiyumu baş araştırmacısı …

Temmuz, 2015

• 14 Temmuz

  Yeni Bulgular Eşliğinde Plüton

  

  Plüton’un 1930 yılında keşfedilmesinden beridir, belki de en basit özelliklerinden biri olan boyutu ile ilgili bile kesin bir bilgi günümüze kadar elde edilememişti. Plüton’un Dünya’ya oldukça uzak olması bir yana, oldukça da küçük olması; yeryüzündeki teleskoplarımızla da, Hubble Uzay Teleskobu’yla da bakıldığında en fazla birkaç pikselden oluşan bir görüntü elde …

Mayıs, 2015

• 9 Mayıs

  Compton Saçılması

  

  Çok yüksek enerjili fotonların bir atom ile etkileşime girdiği zaman belirli açılarla saçılması olayına Compton saçılması (veya Compton Olayı) denir. Fotonları sadece dalga olarak açıklayamayacağımızı, parçacık olarak da düşünmemiz gerektiğini gösteren olaylardan biridir ve Yüksek Enerji Astrofiziğinde önemli bir yeri vardır. Klasik elektromanyetik teoride (Thompson saçılması) saçılan ışınların dalga boylarının …
• 3 Mayıs

  Özel Görelilik 6: Kütlenin ve Momentumun Göreliliği

  

  Kütle konsepti, fizikte her zaman en önemli konulardan biri olmuştur. Fakat günümüze yaklaşıp, fizikte ilerledikçe önemi daha da artmıştır. Bu konuda ilk ciddi çalışmaları yapan Galileo ve Newton’a göre kütle, maddenin dışarıdan gelen tepkilere gösterdiği bir hareket direncini simgeler. Newton kütleyi momentum ve güç vektörlerini tanımlamak için kullanmıştır. Kütlenin momentumu (P)’nin …

Nisan, 2015

• 6 Nisan

  Özel Görelilik 2: Lorentz Dönüşümleri

  

  Özel ve genel göreliliğin omurgasını oluşturan Lorentz dönüşümleri Hollandalı fizikçi Hendrik Lorentz tarafından elektromanyetizma kuralları gereğince daha önceden bulunmuştur. Fakat o dönemlerde birçok fizikçi gibi Lorentz’in de ışığın yayılması konusundaki çalışmaları Eter maddesinin varlığı üzerinden şekillenmiştir. Klasik elektromanyetik teorinin garipliklerinden biri ışık hızının vakumda sabit olduğunu söylemesidir. Şöyle ki; klasik …
• 1 Nisan

  Güneş Sistemi Teorileri 3: Modern Laplace Teorisi

  

  Güneş Sistemi’nin oluşumunu açıklamaya çalışan teorileri geçmişten günümüze doğru anlatmaya çalıştığımız yazı dizimizi eğer okumadıysanız, öncelikle birinci ve ikinci bölümlerini okumanızı öneririz. Laplace’ın ortaya attığı orjinal teorideki açısal momentum sorunu Roche’nin denemesinden başlayarak 100 yılı aşkın süre boyunca çözülmeye çalışılmış, bir çok farklı model denenmiştir. Bu uğraşlar sayesinde Güneş Sistemi’nin …

Mart, 2015

• 11 Mart

  Güneş Sistemi Teorileri 2

  

  Yazı dizimizin ilk bölümünde gözlem araçlarımızın gelişmesiyle birlikte Güneş Sistemi’nin nasıl oluştuğuna dair geliştirilen teorileri görmeye başlamıştık. Gözlem araçlarımızın daha da gelişmesi ve bilimsel bilgi birikiminin artmasıyla bu teoriler de daha fazla olgunlaşmaya başladı. Şimdi bu teori ve modellere göz atmayı sürdürelim: Schmidt-Lyttleton Akresyon* modeli 20.yy başlarından beri popüler olan dualist …
PDF Kaydet & Yazdır