Tag Archives: Astrofizik

Aralık, 2018

• 6 Aralık

  Compton Saçılması

  

  Çok yüksek enerjili fotonların bir atom ile etkileşime girdiği zaman belirli açılarla saçılması olayına Compton saçılması (veya Compton Olayı) denir. Fotonları sadece dalga olarak açıklayamayacağımızı, parçacık olarak da düşünmemiz gerektiğini gösteren olaylardan biridir ve Yüksek Enerji Astrofiziğinde önemli bir yeri vardır. Klasik elektromanyetik teoride (Thompson saçılması) saçılan ışınların dalga boylarının başlangıçta …

Kasım, 2018

• 20 Kasım

  Evrenin Rengi: Kozmik Latte

  

  Her geçen gün büyüleyici evrenimizin farklı bir resmi veya fotoğrafı ortaya çıkıyor. Peki evrenin fotoğrafına baktığınızda ne görüyorsunuz? Yıldızlar, galaksiler, süpernovalar ve bolca karanlık… Size bu karanlığın karanlık olmadığını evrenin asıl renginin “latte” olduğunu söylesek? Evet evrenin şu anda asıl rengi İtalyanca da süt anlamına gelen lattedir. Astronomlar uzun araştırmalardan sonra …

Ağustos, 2018

• 5 Ağustos

  Belirsizlik Ve Kuantum Dalgalanmaları

  

  Bir balığın açısından evreni düşünmek, pek de kolay görünmeyebilir. Ancak konuyu ana hatlarıyla ele almamızı sağlayacak birkaç ipucunu bize sağlama olasılığı açısından, düşünülesi bir durumdur. Gözlerimiz sürekli açık, zira biz bir balığız. Sürekli bizlerle etkileşim içinde olan su molekülleriyle ve deniz suyunda bulunması olası moleküllerle etkileşim halindeyiz. Durun bir dakika, …

Mart, 2018

• 22 Mart

  Maddenin Tam Zıddı: Antimadde

  

  Antimadde, toplum tarafından ne olduğu tam anlaşılmamış bilimsel bir gerçektir. Bu nedenle sizler için inceleyip sadeleştirerek nedir, ne değildir, nasıl üretilir, ne işe yarar diye anlatmaya karar verdik: Antimadde; sizi, evlerinizi, Dünya’yı, galaksileri, kısacası evreni oluşturan bildiğimiz maddenin zıttı. Tam tersi elektrik yükü taşıyan madde çeşididir. ANTİMADDE NE DEĞİLDİR? Antimaddenin ne olduğunu detaylı …

Ocak, 2018

• 20 Ocak

  Temel Fizik – Basınç

  

  Basınç bir yüzeye etkide bulunan dik kuvvetin, birim yüzey alanına düşen miktarıdır. Daha farklı bir ifade ile, bir yüzeye uyguladığınız kuvvetin dik bileşeninin, o yüzeye ne kadar dağılarak bir etki yaptığını ifade eder. Basınç, sıradan bir çivi çakma işleminden yıldız astrofiziğine kadar geniş bir yelpazede karşımıza çıkar. Maddenin üç ayrı halinde …
• 4 Ocak

  Astrofizik Nedir, Astronomi ve Kozmoloji İle Farkı Nelerdir?

  

  Astrofizik; fizik ve kimya yasalarını yıldızların, gezegenlerin, galaksilerin, bulutsuların ve evrendeki diğer nesnelerin doğumunu, yaşamını ve ölümünü açıklamak için kullanan bir bilim dalıdır. Astronomi ve kozmoloji adında iki kardeş bilim dalı vardır ve bunları birbirinden ayıran çizgiler çok da net değildir. En kesin anlamda: Astronomi; gökcisimlerinin pozisyonlarını, parlaklıklarını, hareketlerini ve …

Aralık, 2017

• 14 Aralık

  Teori Ve Kanun Nedir, Ne Değildir?

  

  Çok yaygın bir yanılgı, teorilerin “kanıtlandığında” kanun olacağı yönünde. Oysa “bilim”de böyle bir şey söz konusu değil. Eğitim sistemimizin bozukluğundan mıdır bilinmez, insanlarımız bilimsel bir gerçeğin ortaya çıkışının; hipotez > teori ve nihayet kanun şeklinde olacağını düşünüyor. Maalesef eğitim sistemimiz bu yanlış bilgiyi zihinlerimize kazıdı ve kazımaya devam ediyor. Teori, …

Eylül, 2017

• 15 Eylül

  “Tanrı Parçacığı” Higgs Bozonu Maddeye Nasıl Kütle Kazandırıyor?

  

  Daha önce Higgs Bozonu’nun ne olduğuyla ilgili bir yazı yazmıştık. Bu yazıda da aynı biçimde matematiksel denklemlerden kaçınarak Higgs mekanizmasının nasıl işlediğini kabaca anlatacağız. Yazımızda kullanılan bazı kavramlar yabancı gelebilir. Bunun nedeni modern fizik ile ilgili bahsettiğimiz bu konunun aslında koskoca bir sistemin içindeki çarklardan biri olmasından kaynaklanıyor. 1 – Fizikte …

Nisan, 2017

• 27 Nisan

  Nötrino Tuzakları 3: KamLAND

  

  Nötrinoları ve nötrino tuzaklarını anlatmaya devam ediyoruz. Bir önceki yazımızı şuradan okuyabilirsiniz. Bu yazımızda nötrino “gözlemevi” olan KamLAND Dedektörünü ele alacacağız. İsmi  neden böyle garip diye düşünüyor olabilirsiniz. Bu isim dedektörün nerede olduğu hakkında bize ipucu veriyor ve özelliklerinin baş harflerinden alınarak oluşturulmuş. Uzun hali ise şu; The Kamioka Liquid-scintillator Anti-Neutrino Detector (KamLAND) Dünya üzerinde …

Şubat, 2017

• 5 Şubat

  Bremsstrahlung Işıması

  

  Temel fizik ve astronomi ile yakın olmayanlar için ismi çok havalı görünüyor ama, nedir bu Bremsstrahlung ışıması? Ne kadar önemli bir bilgi? Günümüzde bilgilerimizle ve gelişen teknolojiyle beraber artık müon, tau, pion, elektron, pozitron gibi atom altı parçacıkları tespit edebiliyor, inceleyebiliyor ve evrenin sırları hakkında bize bilgi vermelerini sağlıyoruz. Tabi bazı parçacıklar kendilerini ele vermek için …

Ocak, 2017

• 30 Ocak

  Gama Işını Patlamaları

  

  Bilinen en güçlü silahı, milyonlarca ışık yılı içerisindeki bütün yıldızların enerjisiyle çalıştırdığınızı ve verebileceğiniz zararı düşünün. Bu enerji evrende mevcut; “Gama ışını patlamaları”. Peki, nedir gama ışını patlamaları? Gama ışıması veya gama ışını, doğrudan atom çekirdeğindeki etkileşimler sonucu ortaya çıkan yüksek enerjili ve yüksek frekanslı elektromanyetik dalgadır. Elektromanyetik dalga terimi; ışığın tüm …
• 24 Ocak

  Yıldız Tayfı, Doppler Etkisi ve Hareket

  

  Bir yıldızın yahut galaksinin bizden uzaklaştığını ya da yakınlaştığını nasıl anlıyoruz? Doppler etkisi denilen olguyu nasıl ölçümleyip uzaklaşma / yakınlaşma hızlarını hesaplıyoruz? Geçmiş yıllarda bilim insanları Güneş ışığının prizmada kırılması sonucunda maviden kırmızıya doğru bir renk kumaşı olan spektrum (tayf) adında bir oluşum keşfettiler. Bu keşiften sonra aynı işlemi yıldızlarda yapmak isteyen …
• 12 Ocak

  Basit Matematik İşlemiyle Evrenin Yasalarını Bulmak -2

  

  Bir önceki yazımızda bir sarkacın periyodunu, birkaç basit varsayım ve matematik işlemleri ile bulmuştuk. Bu varsayımları ve matematiksel sadeleştirmeyi yapabilmemizin arkasındaki neden sistemimizin birinci dereceden lineer difransiyel denklem ile ifade edilmesidir. Fakat evrende maalesef herşeyi basit bir difransiyel denklemle ifade etmek imkansızdır. Doğada karşılaştığımız bazı olaylar lineer olmayan (non-linear) difransiyal …

Aralık, 2016

• 20 Aralık

  Blazar mı, Kuazar mı, Yoksa “Radyo Galaksi” mi?

  

  Carl Sagan’ın meşhur CONTACT isimli romanının derinliklerinde, baş karakter Eleanor Arroway’e evrende küçük bir gezinti yaptıran uzaylı varlık; CYGNUS A’nın “kendi galaksilerini oluşturma projesi” olduğunu söyler. Eleanor Arroway: Yani 600 milyon yıldır bu galaksiyi oluşturuyorsunuz demek? Uzaylı Kardeşimiz: Sizin RADYO ASTRONOMİ ile keşfettiğiniz şey sadece bizim fizibilite testlerimizdi. Şu an daha …

Ekim, 2016

• 24 Ekim

  Basit Matematik İşlemiyle Evrenin Yasalarını Bulmak -1

  

  Çoğumuz geçmişte bilim dünyasına iz bırakmış insanların hayat hikayeleri okurken içimizden geçirmiştir, ‘’Nasıl oluyor da bu insanlar bu yasaları keşfetmişlerdir’’ diye. Oysa lise düzeyi matematik ile evrenin yasalarını keşfetmek kolay ve mümkün. Fiziğin temeline inersek, yasaların değişkenlerden oluştuğunu görürüz. Örnek verirsek ideal gaz yasasında Basınç, hacim ve sıcaklık bir değişkendir. …
• 16 Ekim

  Tanrı’nın Parçacığı; Higgs Bozonu

  

  Nedir bu Higgs bozonu? Adına ‘tanrı parçacığı’ denilecek kadar ne olmuş olabilir? İlk defa Cern’de yapılan deneylerde duyduk adını. “Tanrı parçacığı” bulundu denildiğinde bilim insanları havalara uçtu. Tüm halkın ilgisini çekti. Higgs Bozonu’nun ne olduğunu anlamak için önce ‘atoma’ bakmamız gerekir. Atom: Maddenin en küçük yapıtaşıdır. Belli bir zamana kadar …

Eylül, 2016

• 17 Eylül

  Üçüncü Boyutun Ötesi Dördüncü Boyut: Tetraküp

  

  Boyut kavramını fizikçiler ve matematikçilerden sıkça işitiriz. Bizim uzayımız ve nesnelerimiz 3 boyutludur. En boy ve derinlik içerir. Fakat, bu bizim ‘algılayabildiğimiz’, içinde yer aldığımız boyututur. Görsel zekamız ve beynimiz 3 boyuta göre şekillenmiştir. Dördüncü boyutu “henüz” algılama olanağımız bulunmuyor. Bugünkü fizik bilgimize göre, dördüncü boyut olarak aslında hepimizin bildiği, Einstein’in teoremleriyle …

Nisan, 2016

• 5 Nisan

  Kuantum Mekaniğine Giriş: Kara Cisim Işıması

  

  Kara cisim ışıması; tamamen varsaydığımız, üzerine düşen tüm ışınımı soğuran ve hiçbirini yansıtmayan, dolayısıyla siyah olması gerektiğini varsaydığımız termodinamik denge halindeki kara cismin, yalnızca sıcaklığı sebebiyle yaptığı ışınımı ifade eder. Kara cismin yapacağı bu ışımanın dağılım fonksiyonunu belirlemek için Rayleigh ve Jeans 1900 yılında elektrodinamik ve termodinamik argümanlara dayanarak Rayleigh-Jeans Yasasını ortaya …

Aralık, 2015

• 2 Aralık

  Güneş Fiziği: Kelebek Diyagramı

  

  Kelebek diyagramı, Güneş aktivitelerini (Güneş lekelerini) kayıt altına alan ve bunları anlamlandırmaya yarayan bir diyagramdır. Güneş’in üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda üzerinde patlamalar olduğu keşfedildi. Araştırmalar bu patlamalar sonucunda Güneş’in üzerinde (Güneş’e göre) soğuk bölgelerin yani lekelerin oluştuğu gözlendi. Bu patlamalar kayda alındığında, patlamaların periyotlar halinde olduğu ortaya kondu (Güneş patlamaları hakkında bilgileri …