Tag Archives: uzay

Ocak, 2019

• 27 Ocak

  Uzay Ne Kadar Soğuk?

  

  Uzay ne kadar soğuk, veya ne kadar sıcak? Öncelikle belirtelim; uzay, büyük oranda boş bir ortamdır. Öyle ki, uzayda 1 metreküplük bir hacimde çoğu zaman birkaç tane atom, molekül ve birkaç parçacıktan başka şey bulunmaz. Kıyaslama yapabilmeniz için söyleyelim; Dünya’da deniz seviyesindeki 1 metreküp hava yaklaşık 1.2 kg ağırlığa sahiptir …
• 26 Ocak

  Satürn’de Güneş Tutulması

  

  Güneş tutulmaları sadece gezegenimizde mi gerçekleşir? Tabii ki hayır. Uydusu olan her gezegende öyle ya da böyle, tam veya yarım Güneş tutulmaları yaşanır. Satürn de bu durumun sıklıkla yaşandığı gezegenlerden biri: Çünkü tutulmaya neden olabilecek çok sayıda uydusu var. Ancak, eğer üzerinde yaşayan akıllı varlıklar “olsaydı”, Satürnlülerin çoğu Güneş tutulmalarından …
• 20 Ocak

  “Panspermia” (Dünya Dışı Yaşam Tohumları) Nedir?

  

  Panspermia, yaşamın Dünya’ya uzaydan veya uzaydaki başka gezegenlerden/göktaşlarından geldiğini ileri süren bir kuramdır. Oldukça sağlam temellere dayanır fakat çoğunlukla yanlış anlaşılıyor ve yanlış anlatılıyor. Yaşamın uzaydaki başka cisimlerden Dünya’ya geldiği “fikri“, illa ki yaşamın kendisinin, yani yaşayan bir organizmanın başka bir yerden gezegenimize gelip evrimleştiği anlamına gelmiyor. Yaşamın var olmasını …
• 18 Ocak

  Samanyolu’nun Merkezi Ve Merkezdeki Karadelik

  

  Bizim Güneş Sistemimizin de içerisinde yer aldığı Samanyolu Gökası’nın merkezi (çekirdeği), gökadanın geriye kalan tüm malzemesinin çevresinde döndüğü bir merkezdir. Samanyolu’nun merkezi de, tıpkı kendisi gibi spiral bir yapıya sahip. Ancak, merkezin bu spiral yapısı ile galaksimizin spiralliği arasında bir ilişki bulunmuyor. Dünya’dan bakıldığında yaklaşık olarak 26.000 Işık yılı kalınlığındaki …

Aralık, 2018

• 31 Aralık

  Samanyolu Yamyamlık Yapıyor!

  

  Herkes Andromeda ve Samanyolu galaksilerinin birleşeceğini konuşadursun, şu anda Samanyolu küçük bir galaksiyle zaten birleşiyor. Cüce Yay (Sagittarius) Galaksisi denilen ve bize göre Samanyolu’nun “karşı” tarafından yer alan cüce gökada, son birkaç milyar yıldır adım adım Samanyolu tarafından yutuluyor. Her ne kadar kendisine “cüce” denilse de, boyutları 10 bin ışık yılı …
• 31 Aralık

  Mars’ta Mavi Gün Batımı

  

  Bizler Dünya’nın görece yoğun atmosferinde mavi gökyüzünü ve kızıl gün batımını görmeye alışkınız. Fakat Mars’ın demir oksit tozlarıyla kaplı çok seyrek atmosferi, gündüz vakitlerinde gökyüzünün turuncumsu kızıl görünmesine neden olur. Bununla beraber, gün batımı ve doğumu sırasında Güneş, Mars ufkunu Dünya’da olduğunun aksine mavimsi bir parıltıyla doldurur. Bunun nedeni, normalde gökyüzünü …
• 28 Aralık

  Astronomi Fotoğraflarındaki Işıltılı Yıldızlar

  

  Çoğu gökyüzü fotoğraflarında, yıldızların dört köşesinden yaldır yaldır “ışınlar fışkırdığını” görürsünüz. Çoğu insan bu ışıltıyı (spike) yıldızın çok parlak olmasının doğal bir sonucu olarak düşünür. Koskoca yıldız, tabii ki parlayacak değil mi? Değil işte! Durum bununla değil, fotoğrafı çektiğiniz teleskopla ilgilidir. Çünkü, eğer ışığı bu şekilde kıracak bir “etken” yoksa, …
• 22 Aralık

  Orion’un Kalbi: Trapezium Kümesi

  

  Pek bir meşhur olan, ışık kirliliğinin olmadığı temiz bir gökyüzünde rahatlıkla çıplak gözle dahi görülebilen Orion Nebulası‘nın kalbinde, devasa yıldızlardan oluşan “Trapezium (Yamuk) Yıldız Kümesi” bulunur. Orion Bulutsusu’na muhteşem ışıltılı görünümünü kazandıran şey, burada bulunan dev yıldızların biraz abartılı aydınlatma güçleridir diyebiliriz. Çok genç, sadece birkaç yüz bin yaşında olan, Güneş’ten …
• 19 Aralık

  Ölümsüz Yıldız: VB10

  

  Eğer yıldızlar da doğan, yaşayan ve nihayetinde ölen “canlılar” olarak kabul edilecekse; VB10 yıldızı için ölümsüzlüğün sırrını bulmuş diyebiliriz… Bizden yaklaşık 19 ışık yılı uzaklıktaki Van Biesbroeck yıldızı (VB10), keşfedebildiğimiz en küçük yıldızlardan biri. Aslında kütlesi, bir yıldızın sahip olabileceği en küçük kütleye çok yakın bir “kırmızı cüce“. Yıldız olabilmek için o kadar küçük …
• 2 Aralık

  Ay’ın Bir Atmosferi Var Mı?

  

  2013 yılının ortasında NASA Ay’a yeni bir uzay aracı gönderdi. Aracın adı; Ay Çevresindeki Atmosfer ve Toz Kaşifi, (AÇATOK, ben de kısaltma yaptım). İngilizcesi, Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer (LADEE). Ay ekvatoru bölgesinde bir yörüngeye giren 383 kg kütleye sahip AÇATOK, üstünde üç tane bilimsel alet taşıyor. İsminden de anlaşılacağı üzere …

Kasım, 2018

• 26 Kasım

  Uzak Galaksiler Gerçekte Ne Kadar Uzak?

  

  Galaksiler (gökadalar) ve uzaklıklarından bahsederken birden çok tanımlama söz konusu. Bu tanımlamalar galaksinin yaşı, ışığın yayıldığı zamanki uzaklığı ve gerçek uzaklığı gibi oldukça çeşitli olabiliyor. Bu da gökbilimciler arasında olmasa da, konuyla profesyonel düzeyde ilgilenmeyen kişilerde kafa karışıklığına yol açıyor. Örneğin bilim insanları “12 milyar yaşında galaksi keşfettik” dediklerinde, o gökadanın aslında …
• 23 Kasım

  Bir Süpernova İle Aramızdaki Güvenli Mesafe Ne Kadardır?

  

  Süpernova, büyük kütleli yıldızların büyük bir patlama ile ölmesine verilen isimdir ve düşünülenden daha çok tahribe yol açar. Eğer Güneş süpernova şeklinde patlasaydı, gezegenimiz “belki” tümüyle yok olmazdı ancak, yeryüzündeki tüm canlılar yok olurdu. Ayrıca, Güneş’in kütlesindeki ani azalma, Dünya’nın uzay boşluğuna savrulmasına da neden olabilirdi. Eğer bir süpernovanın nasıl oluştuğunu merak ediyorsanız, şu …
• 20 Kasım

  Evrenin Rengi: Kozmik Latte

  

  Her geçen gün büyüleyici evrenimizin farklı bir resmi veya fotoğrafı ortaya çıkıyor. Peki evrenin fotoğrafına baktığınızda ne görüyorsunuz? Yıldızlar, galaksiler, süpernovalar ve bolca karanlık… Size bu karanlığın karanlık olmadığını evrenin asıl renginin “latte” olduğunu söylesek? Evet evrenin şu anda asıl rengi İtalyanca da süt anlamına gelen lattedir. Astronomlar uzun araştırmalardan sonra …
• 15 Kasım

  Yakınımızdaki Yıldızlar: Groombridge 1618

  

  Bizden sadece 15.8 ışık yılı uzakta yer alan Groombridge 1618, Güneş’in yakın çevresinde yer alan kapı komşumuz diyebileceğimiz yıldızlardan biridir. Groombridge 1618 yıldızı, 1838 yılında astronom Stephen Groombridge tarafından keşfedilmiş ve kataloglanmıştır. Ufocular çıplak gözle göremedikleri yıldızlardan, bilgisiz insanlar oldukları sebebiyle haberdar olmadıkları için, biliyorsunuz bütün uzaylılar Sirius‘tan, Pleiades’ten ya da Alpha Centauri‘den gelir. …
• 13 Kasım

  NASA Uzaylıları Biliyor Ama Halktan Gizliyor!

  

  Kimi zaman üstad İlber Ortaylı’nın muhataplarının cahilliğinden dem vurup, bu cehalet üzerinden onlara yüklenmesini kaba bulsam da, öyle büyük cehalet örnekleriyle karşılaşıyoruz ki, kendisine hak vermek zorunda kalıyorum. Cahil UFO’cu takımının “NASA uzaylıları biliyor ama halktan gerçekleri gizliyor” savı da bu katıksız cehaletin en bilinen örneklerinden biri. (UFO, yani uzaylı …
• 5 Kasım

  NGC 7049: Bu Nasıl Bir Galaksi Böyle?

  

  Bizden yaklaşık 100 milyon ışık yılı uzakta yer alan bu dev gökada, muazzam düzgünlükteki sarmal yapısıyla hemen göze çarpıyor. Ancak, ortada garip bir durum var ki; NGC 7049 bir sarmal gökada değil, soğuk ve yaşlı yıldızlardan oluşan tipik bir küresel galaksi. Yaklaşık 150 bin ışık yılı çapa ve galaksimiz Samanyolu’ndan …
• 2 Kasım

  Blue Stragger’lar (Mavi Başıboşlar)

  

  Küresel kümelerdeki mavi renkli; sıcak ve genç yıldızlar nereden geliyorlar? Normal şartlarda orada olmaları neredeyse imkansız olmalıydı oysa! Küresel yıldız kümeleri, çok dar bir alanda bir araya toplanmış yüzbinlerce yıldızdan oluşurlar. Büyük gökadalar tarafından yutulmuş cüce gökadaların çekirdekleri olduğu düşünülen bu küresel kümeler, doğal olarak yaşları 10-13 milyar yıl arasında …
• 1 Kasım

  Gökadaların “Halo” Bölgesi

  

  Samanyolu ve üstteki fotoğrafta gördüğünüz Sombrero Galaksisi gibi dev gökadaların çevresini saran, “halo” dediğimiz devasa bir bölge bulunurur. Halo kelimesini Türkçe’ye “gökada aylası” diye çevirebiliyoruz ama, ayla ile halo kelimeleri arasında farkettiğiniz gibi anlaşılabilirlik açısından bir fark yok. O halde biz halo demeye devam edelim. Galaksilerin bu bölgesi, görünür ışıkta pek …
• 1 Kasım

  Yakınımızdaki Yıldızlar: Ross 154

  

  Ross 154, bize en yakın yıldızlar arasında yer alan genç bir kırmızı cüce yıldızdır. Bizden 9.7 ışık yılı uzağımızda olan bu yıldız, ilk kez Amerikalı astronom Frank Elmore Ross tarafından keşfedilip kataloglanmış. Bu nedenle onun yaptığı katalog numarası ile anılıyor. Anakol yıldızlarının tayflarına göre sınıflandırmalarında M3.5 kategorisinde yer alan Ross …